Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Dofinansowanie projektu małej retencji w Nadleśnictwie Kędzierzyn

08.08.2024 | Przemysław Ozga

Nadleśnictwo Kędzierzyn informuje, że uczestniczy w realizacji ogólnopolskiego projektu pt. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych", współfinansowanego ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

 
Nadleśnictwo Kędzierzyn informuje, że uczestniczyło w realizacji ogólnopolskiego projektu pt. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych", współfinansowanego ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Beneficjentem projektu jest Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe - Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, instytucją zarządzającą projektem - jest  Ministerstwo Rozwoju, natomiast jednostką wdrażającą projekt: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
O projekcie ogółem:
Ten realizowany w latach  2016-2023 na terenie całego kraju projekt, miał na celu wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w nizinnych ekosystemach leśnych. Podejmowane działania były ukierunkowane na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.
Główny cel projektu został osiągnięty poprzez zrealizowanie kompleksowych zadań inwestycyjnych rozwijających system małej retencji oraz zabezpieczających tereny przed nadmierną erozją wodną na terenach nizinnych.
W ramach projektu były realizowane inwestycje związane z:
• budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania zbiorników małej retencji, wraz z niezbędną infrastrukturą umożliwiającą czerpanie wody do celów przeciwpożarowych przez jednostki PSP;
• budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania małych urządzeń piętrzących w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych;
• adaptacją istniejących systemów melioracyjnych do pełnienia funkcji retencyjnych z zachowaniem drożności cieku dla ryb;
• zabezpieczeniem obiektów infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej, związanej z gwałtownymi opadami;
• przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów).
Projekt wykorzystuje kompleksowe zabiegi łączące przyjazne środowisku metody przyrodnicze i techniczne. Realizowane były w większości małe obiekty/budowle o prostej konstrukcji budowane z zastosowaniem materiałów naturalnych. Wybierane były technologie przyjazne dla naturalnego środowiska przyrodniczego.
Szacuje się, że bezpośrednim efektem realizacji dwóch projektów retencyjnych (nizinnego i górskiego), realizowanych w 160 nadleśnictwach na terenie całego kraju, jest zretencjonowanie w lasach ok. 2,5 mln m³ wody.
 
 
Mała retencja nizinna w Nadleśnictwie Kędzierzyn
W ramach omówionego powyżej programu Nadleśnictwo Kędzierzyn, w latach 2018 - 2019 zrealizowało inwestycję pod nazwą: "Odbudowa zbiornika - stawu Kozieławy w leśnictwie Rudziniec, oddział 184".
Zbiornik ten zlokalizowany jest na cieku wodnym Łącza, prawobrzeżnym dopływie rzeki Bierawki (dorzecze Odry), około 3 km na wschód od miejscowości Stara Kuźnia. Priorytetowa funkcja retencyjna tego zbiornika wynika z jego pozytywnego wpływu na bilans wodny zlewni cieku Łącza, w większości pokrytego lasami - tj. w okresach nadmiaru wody zbiornik pozwala na spowolnienie odpływu natomiast w okresach niedoboru - na jej zatrzymanie w środowisku leśnym. Zbiornik ten pełni ponadto bardzo ważną funkcję przeciwpożarową - znajduje się tu punkt czerpania wody zabezpieczający w wodę tereny pożarzyska z 1992 roku.
Niestety, wszystkie wymienione funkcje nie są były w pełni realizowane, gdyż pojemność zbiornika została mocno ograniczona. Przyczyniły się do tego powodzie, zwłaszcza ta z 2010 r. i susze z ostatnich lat, które spowodowały jego silne zamulenie i wypłycenie. Powierzchnia stawu przed przebudową wynosiła 4,56 ha, w tym lustra wody zaledwie ok 0,5 ha. Staw Kozieławy jest jednym z najbardziej urokliwych miejsc naszego nadleśnictwa, które chcieliśmy uchronić przed postępującą degradacją i zachować dla następnych pokoleń oraz dla samej przyrody (ptactwa wodno-błotnego, ryb, płazów, gadów i pozostałych organizmów wodnych). 
Odbudowa zbiornika - stawu Kozieławy przywróciła pierwotny obszar całkowity zbiornika czyli do wielkości ok. 6 ha. W zakres planowanych prac weszły: pogłębienie - odmulenie, odbudowa uszkodzonych i zniszczonych urządzeń spustowo-przelewowych zbiornika jak i koryta rowu, przebudowa grobli czołowej, wzmocnienie skarp brzegowych, zabezpieczenie wysepek. 
Finalnym efektem jest osiągnięcie przez zbiornik - Staw Kozieławy pojemności całkowitej na poziomie 141 910 m³, objętość retencjonowanej wody: 73 960m³.
Całkowity koszt realizacji inwestycji: 3 150 131,90 zł
Kwota wydatków kwalifikowalnych: 2 853 749,99 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 2 425 687,49 zł
 
 

Informacje ogólne:

Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne odraz monitoring środowiska

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w nizinnych ekosystemach leśnych.

Cele uzupełniające:
•    odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
•    ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Podejmowane działania były ukierunkowane na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.


W ramach projektu realizowane zostały inwestycje związane z:
•    budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania zbiorników małej retencji, wraz z niezbędną infrastrukturą umożliwiającą czerpanie wody do celów przeciwpożarowych przez jednostki PSP;
•    budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania małych urządzeń piętrzących w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych;
•    adaptacją istniejących systemów melioracyjnych do pełnienia funkcji retencyjnych z zachowaniem drożności cieku dla ryb;
•    przeciwdziałaniem nadmiernej erozji wodnej – np. poprzez zabezpieczanie brzegów i stoków;
•    przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów).

O oddziaływaniu obiektów retencyjnych decyduje nie ich wielkość, ale liczba urządzeń w zlewni, co przekłada się na ich efektywność na dużą skalę. Budowane były w większości małe obiekty/budowle o prostej konstrukcji z zastosowaniem materiałów naturalnych. Ponieważ obiekty te spełniają głównie funkcje ekologiczne – z założenia są przyjazne dla środowiska. Wszystkie projektowane budowle zostały dostosowane do lokalnych warunków przyrodniczo-krajobrazowych, w tym w taki sposób, aby umożliwić swobodne przemieszczanie się organizmów wodnych.

Efekty:

Za najistotniejszy, mierzalny efekt projektu uznano przede wszystkim retencjonowanie wody. Nie mniej ważny jest również wpływ małej retencji na ochronę przyrody: zbiorniki powstałe w ramach projektu nie tylko przyczyniają się do poprawy bilansu wodnego i uwilgotnienia siedlisk leśnych, lecz także stały się ważną ostoją wodnej fauny i flory, służą jako wodopoje dla leśnych zwierząt i pełnią funkcje biofiltrów.

Osiągnięte wskaźniki:

objętość retencjonowanej wody: 2 544 674,61 mln m³
pojemność obiektów małej retencji: 3 985 194,74 mln m³
liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ: 1 349 szt.
Wartość projektu

Całkowity koszt realizacji projektu: 246 495 660,08 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 191 222 163 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 162 538 838,55 zł