Doskonałym miejscem do obserwacji zwiastunów wiosny jest las, gdzie następuje wiele zmian: rozwijają się pierwsze pączki na drzewach, w runie zaczynają kwitnąć pierwsze rośliny.

Pierwsze oznakami wiosny można zaobserwować w postaci widocznych z daleka zwisających żółtawych kotków leszczyny oraz niemal granatowych kotków olszy. Nieco później pojawiają się, kojarzone ze świętami wielkanocnymi, kotki na wierzbach. Spod śniegu białe kwiaty wychylają przebiśniegi. Pierwszą krzewinką zakwitającą wiosną jest objęty ochroną gatunkową wawrzynek wilczełyko. Roślina miododajna o niepozornych różowych i bardzo wonnych kwiatach, niestety bardzo trująca.

Wiosenny aspekt lasu szczególnie piękny jest w naszych lasach liściastych – łęgach, grądach, dąbrowach, buczynach – kiedy do runa dochodzi jeszcze mnóstwo słońca i rozkwita ono barwami różnych kwiatów. Wiele z kwitnących wtedy roślin to geofity (z greckiego: geo – ziemia, phyton – roślina), które wykorzystują moment kiedy jest już ciepło, wyleciały już owady zapylające, ale nie rozwinęły się jeszcze liście drzew, które ograniczają dopływ życiodajnego słońca do dna lasu. Geofity przeżywają niekorzystny okres zimowych chłodów jak i letniego leśnego mroku w postaci organów podziemnych – kłączy, cebul oraz bulw.
W wiosennym runie lasów liściastych często spotkany jest zawilec gajowy. Większość roku zawilec przeżywa w postaci długiego, podziemnego kłącza. Wiosną pojawiają się jego białe kwiaty o 5-6 płatkach, które stulają się w chłodne dni lub wieczorem, a rozwijają w ciepłe, słoneczne dni. Są zapylane przez owady.

Kwitnący zawilec gajowy

Inną kwitnącym wczesną wiosną rośliną jest przylaszczka o niebieskich lub fioletowych kwiatach. Posiada także bardzo charakterystyczne trójklapowe liście. Owoce przylaszczki są roznoszone przez mrówki.

Przylaszczka

Kolejną charakterystyczną rośliną wiosny jest ziarnopłon wiosenny- płożąca roślina o pięknych, żółtych kwiatach i jasnozielonych, lśniących liściach. Rośnie w wilgotnych lasach liściastych. Na skarpach i poboczach leśnych dróg kwitną żółte podbiały.

Wiosenne ożywienie panuje również w świecie zwierząt. Trwają wielkie powroty ptaków, które odleciały od na zimę. Jako pierwsze, bo jeszcze w marcu, przylatują do nas żurawie, skowronki i czajki, następnie rudziki, drozdy i bociany. Ptaki śpiewają budząc nas o poranku i z każdym dniem śpiew lasu jest coraz bardziej różnorodny, bo kolejnych przybyszów jest coraz więcej.  Większość zwierząt przystępuje do godów np. dzięcioły, które energicznie bębnią w pnie drzew. Wczesną wiosną na świat przychodzą młode dziki – nazywane ze względu na wygląd pasiakami oraz zające – te urodzone w marcu to tzw. marczaki. Pojawiają się pierwsze owady, przebudzone z zimowego letargu, jak choćby żółty latolistek cytrynek, pszczoły i osy. Las z każdym dniem ożywa.

Wiosenne ciepłe słońce ożywia całą przyrodę i zapowiada kolejne, coraz cieplejsze i dłuższe dni. Wybierzmy się zatem na spacer z całą rodziną. Możemy wtedy zobaczyć, że otaczająca nas przyroda powtarza swój odwieczny i niezwykły cykl, nie bacząc na rozwój cywilizacji. Warto wtedy też zastanowić się nad upływającym czasem i chociaż na chwilę zatrzymać się i pochylić nad jej pięknem.

O korzystaniu z lasu opowiemy w następnym artykule.
 

Tekst: Urszula Walisko, Arkadiusz Mańczyk
Zdjęcia: Arkadiusz Mańczyk