Przedwiośnie – wielkie poruszenie w przyrodzie

Może to za sprawą dłuższych dni po długiej zimie, może dzięki cieplejszym promieniom słońca, a może za sprawą samego zainteresowania tym co dzieje się właśnie w przyrodzie i naszych poszukiwań zwiastunów wiosny. Temat ten nie sposób wyczerpać w jednym artykule.

Wiosna to okres, w którym w przyrodzie odbywa się wiele: trwają powroty ptaków, odbywają się toki, zajmowane są terytoria, składane są jaja, na świat przychodzą młode, zimujące u nas zwierzęta budzą się z zimowego snu i hibernacji,  kwitną pierwsze kwiaty, słowem przyroda budzi się do życia po zimowej nostalgii.

Zgodnie z kalendarzem fenologicznym wiosna w naszym klimacie zaczyna przedwiośniem. Następuje, gdy temperatura powietrza waha się miedzy 0 a 5 stopni Celcjusza i trwa mniej więcej do pierwszej dekady kwietnia. To właśnie przedwiośniu poświęcony jest ten artykuł. Przedwiośnie charakteryzuje się dość dużą zmiennością pogody, co ma swoje odzwierciedlenie w przysłowiu ludowy „w marcu jak w garncu" i uważane jest za początek wegetacji. Jego znamiona to coraz dłużysz dzień, pojaw pierwszych roślin zielnych oraz „ruszenie soków" w roślinach wieloletnich. Przedwiośnie objawia się kwitnieniem geofitów (roślin ziemnopączkowych, zimujących w postaci bulw, kłączy, cebulek i korzeni, gdzie też zgromadzone są zapasy pokarmowe) w pierwszej kolejności takich jak śnieżyczka przebiśnieg, czy krokusy w naszych ogrodach, następnie ziarnopłonów wiosennych i zawilców gajowych. Kwitnie także nektarodajny wawrzynek wilczełyko, którego silna woń kwiatów wabi pierwsze owady. Cała roślina, ze względu na obecność toksycznych związków  - darfiny i mezereiny, od których pochodzi łacińska nazwa tego krzewu Daphne mezereum L., jest silnie trująca. Wzdłuż leśnych potoków w lasach bukowych, głównie w górach, ale także na niżu, kwitnie lepiężnik biały, miododajna roślina o grubych pędach i kwiatach biało-seledynowych. Na poboczach leśnych dróg i nad rowami kwitnie na żółto podbiał pospolity. Dopełnieniem barw wczesnowiosennych kwiatów są kwitnące błękitem przylaszczki pospolite oraz od ciemnoróżowych po niebieskie kwiaty miodunki plamistej. Poza tym kwitną leśne drzewa: leszczyna (niekiedy już w lutym)  i olsza czarna.  Ich kwiatostany to długie, zwisające „kotki". Szarość lasu ożywa zielenią porastających korę drzew mchów, niedługo łanami pojawią się kwitnące zawilce, kokoryczki, szczawiki i wiele innych.

Wśród ptaków wielkie poruszenie – wędrując po lesie słyszymy uporczywe dudnienie dzięciołów w pnie drzew i wesołe trele sikorek, które właśnie odbywają swoje gody. Z ptaków które odleciały jesienią wróciły już żurawie, gęsi, myszołowy i skowronki. Niektóre ptaki, z tych które nie odleciały od nas na zimę, w tym okresie przystępują już do lęgów. Można wymienić tu chociażby występujące w naszej okolicy kruki i puszczyki.

Pojawiają się pierwsze owady – zimujące w postaci doskonałej (czyli dorosłego owada) biedronki, żuki i niektóre motyle, jak choćby nazywany „zwiastunem wiosny" – latolistek cytrynek.

Bytujące w lasach ssaki, jak jelenie, daniele i sarny zmieniają szatę (futra) z zimowego na letnie i w tym czasie pozostawiają mnóstwo śladów w postaci zgubionej sierści. Byki jelenie i daniele zrzucają noszone z dumą poroże. W marcu rodzą się  też młode zajączki, tkz. marczaki, a także często młode dziki, zwane w gwarze łowieckiej pasiakami.

Zachęcamy do podglądania przyrody i tworzenia własnego kalendarza fenologicznego.